ΚΑΣΤΡΟ  

Πολύ καλά διατηρείται η τειχισμένη αρχαία πόλη που υπήρχε τα ελληνιστικά χρόνια στο βόρειο τμήμα του νησιού, στο Κάστρο, πάνω από τον ορμίσκο του Ξηροποτάμου, όπου βρισκόταν το λιμάνι της. Η πόλη σώζεται ολόκληρη, σε έκταση περίπου 300 στρεμμάτων και θα πρέπει να την κατοικούσαν περίπου 800 άτομα. Σε πολλά σημεία τα τείχη της διατηρούνται σε ύψος 6 m . Σώζεται επίσης σε πολύ καλή κατάσταση ένας νεώσοικος (επικλινής χώρος για τη φύλαξη ενός πολεμικού ή πειρατικού πλοίου) λαξευμένος ολόκληρος στον βράχο, από τους ελάχιστους στον ελλαδικό χώρο που σώζεται ολόκληρος. Από την έως τώρα ανασκαφική έρευνα φαίνεται ότι η οχύρωση κατασκευάστηκε προς τα τέλη του 4 ου ή τις αρχές του 3 ου αι. π.Χ. με μια σημαντική επισκευή προς τα μέσα του 3 ου αι. π.Χ, μετά τις καταστροφικές εκστρατείες των Ροδίων. Η ζωή στην πόλη σταματάει τον 1 ο αιώνα π.χ. Από πολύ νωρίς το νησί φαίνεται ότι βρισκόταν κάτω από την εξουσία της Φαλάσαρνας, της γνωστής “πειρατικής” πόλης της δυτικής Κρήτης, της οποίας αποτελούσε το παρατηρητήριο και το προκεχωρημένο φυλάκιο. Ακολούθησε την τύχη της και καταστράφηκε όταν, μεταξύ του 69 και του 67 π.Χ. οι Ρωμαίοι αποφάσισαν την “εκστρατεία κατά της πειρατείας“. Σε όλη την έκταση της πόλης είναι εμφανή τα σημάδια της ταραχώδους πολεμικής ιστορίας του νησιού. Ανάμεσα στα κινητά ευρήματα μεγάλο ποσοστό αποτελούν τα κατάλοιπα πολεμικών επιχειρήσεων, όπως είναι τα λίθινα βλήματα καταπελτών, οι αιχμές βελών και πάρα πολλές μολυβδίδες (μολύβδινα βλήματα σφενδόνας σε σχήμα αμυγδάλου) ενώ και στα τείχη διακρίνονται ιδιαίτερα πολλές επισκευές και μάλιστα σε ορισμένα σημεία αυτές είναι πολύ πρόχειρες. Μπορεί κανείς να επισκεφθεί το χώρο της αρχαίας πόλης και κατά τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο να ξεναγηθεί από την αρχαιολογική αποστολή του Υπουργείου Πολιτισμού. Περισσότερες πληροφορίες στην ΚΣΤ’ Εφορία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, Αλκιβιάδου 229 Πειραιάς, τηλ. +30 2104518388. Υπέυθυνος για την επικοινωνία, κος Τσαραβόπουλος Άρης.

ΙΕΡΟ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ  

Στο μυχό του μικρού κολπίσκου του Ξηροποτάμου, εκεί όπου τα αρχαία χρόνια λειτουργούσε το λιμάνι της Αιγίλας, σώζονται ακόμα τμήματα από τις δέστρες του, ενώ το 1880, κατά την διάρκεια εργασιών, είχε ανακαλυφθεί αφιερωματικό άγαλμα του Απόλλωνος Αιγιλιέως (εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών), καθώς και τμήματα του ιερού του θεού, που βρισκόταν στο λιμάνι. Στη βάση του αγάλματος υπήρχε αφιερωματική επιγραφή από τον Αριστομένη γιό του Αριστομήδους, Θεσσαλό από τις Φέρες και τον Νίκωνα υιό του Κηφισοδώρου από την Αθήνα προς τον θεό. Στον χώρο του αρχαίου λιμανιού σώζονται τμήματα τοίχων που εκτιμάται ότι ανήκαν στο ιερό ή στις εγκαταστάσεις του λιμανιού, καθώς και λαξευμένα στο βράχο σκαλοπάτια που οδηγούσαν στο Κάστρο.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ

Στα Χαρχαλιανά, στην άμεση γειτονιά του οικισμού του Ποταμού, τον 4 ο ή τον 5 ο αιώνα μ.Χ. δημιουργήθηκε μόνιμος οικισμός που διατηρήθηκε έως και μετά τα Πρωτοβυζαντινά χρόνια (7 ος-8 ος αι.μ.Χ.). Ανάμεσα στα υλικά κατάλοιπα είναι ορατοί σήμερα πολλοί τάφοι λαξευμένοι στο βράχο, καθώς και πολλά πατητήρια της ίδιας εποχής, λαξευμένα και αυτά στον βράχο.

Ο ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ

Στον Ποταμό σώζεται ολόκληρος ένας νεοελληνικός νερόμυλος, ο Νερόμυλος του Ανδρόνικου, που σύμφωνα με τις μαρτυρίες κατασκευάστηκε στις αρχές του 19 ου αιώνα και δούλευε συνήθως μόνο το χειμώνα. Σώζεται η στέρνα (χωρητικότητας 60-70 κ.μ.) την οποία τροφοδοτούσε μυλαύλακο από την πηγή του Ποταμού, και ο υδατόπυργος, χτισμένος από τρυπημένους πωρόλιθους, που συνδεόταν με μια ιδιάζουσα διάταξη διακοπής της παροχής νερού από τη στέρνα.
Εκτός από το νερόμυλο, στα Αντικύθηρα υπάρχουν και πέντε ανεμόμυλοι του 19 ου αιώνα.

Ο ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΛΥΤΑΡΑΣ

Στο ακρωτήριο Απολυτάραις, στο νοτιότερο άκρο των Αντικυθήρων, βρίσκεται ο Φάρος της Απολυτάρας, που κατασκευάστηκε το 1926, εξαίρετο μνημείο νεότερης αρχιτεκτονικής. Η πρόσβαση γίνεται μόνο με σκάφος από τη θάλασσα ή περπατώντας από τα μονοπάτια που ξεκινούν από τα Κατσανεβιανά ή τα Γαλανιανά. Ο Φάρος εποπτευόταν από δύναμη φαροφυλάκων μέχρι το 1987, ενώ το 2004, ύστερα από πρόταση της Κοινότητας του νησιού, το Πολεμικό Ναυτικό αποφάσισε την πλήρη συντήρηση του κτιρίου και την επανεπάνδρωσή του με φαροφύλακες, δίνοντας νέα πνοή στο σημαντικό αυτό νεότερο μνημείο.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ  

Στα Αντικύθηρα υπάρχουν επτά εκκλησίες: στον Ποταμό ο Άγιος Χαράλαμπος, ο Άγιος Νικόλαος (στην είσοδο του λιμανιού) και ο δίδυμος ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου και του Αγίου Διονυσίου. Στα Πατεριανά ο Άγιος Κωνσταντίνος, στα Κατσανεβιανά ο Άγιος Γεώργιος και στα Γαλανιανά ο Προφήτης Ηλίας (πάνω στο βουνό) και ο Ναός του πολιούχου και προστάτη των Αντικυθήρων Αγίου Μύρωνος. Στο Ναό του Αγίου Μύρωνος μπορείτε να θαυμάσετε το τέμπλο με τις εικόνες του Χριστού, της Παναγίας και του Αγίου Μύρωνος από ατόφιο ασήμι, αληθινά κομψοτεχνήματα. Στο Ναό φυλάσσεται και το ιερότερο κειμήλιο του νησιού: η εικόνα του Αγίου Μύρωνος , που βρέθηκε στα Αντικύθηρα από Κρήτες, όταν το νησί ήταν έρημο.  

--- * ---

ΚΑΤΑΤΟΠΙΣΤΙΚΕΣ ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ ΠΟΥ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΘΗΚΑΝ ΣΤΑ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΤΟ 2015

                                                                ΦΙΛΟΣΟΦΩΦ                ΚΑΣΤΡΟ               ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ    ΜΥΛΟΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ